خار پاشنه چیست و چگونه ایجاد می شود؟

مقدمه:

خارپاشنه چیست؟

   برآمدگی های استخوانی پاشنه، رسوب های کلسیم هستند که در طول زمان در زیر استخوان پاشنه پا ایجاد می شود و اغلب از حرکت نامناسب پا در خلال راه رفتن، دویدن، کفش های نامناسب و اضافه وزن بوجود می آید. با رشد برآمدگی، بافت نرم زیر پاشنه تحریک شده و متورم می شودکه این امر فشار بر روی اعصاب را به دنبال داشته و موجب درد می شود.

**

   درد ممکن است با افزایش سن و کاهش بافت چربی کف پا افزایش یابد؛ با این حال این نکته بایستی مد نظر قرار گیرد که التهاب نیام کف پایی، استرس فراکچر و سندروم تونل کف پایی بیشتر از برآمدگی ممکن است سبب درد شود.

   رایج ترین علت ایجاد خارپاشنه در ورزشکاران، التهاب نیام کف پایی به دلیل تمرینات مکرر می باشد.

التهاب نیام کف پایی (Plantar Fasciitis):

   التهاب نیام کف پایی نوعی تورم است که بر اثر کشش بیش از حد نیام کف پایی (نوار پهن فیبری که در کف پا قرار دارد و از انتهای استخوان پاشنه به سمت قسمت جلوی پا کشیده می شود) ایجاد می شود. این عارضه می تواند درد پاشنه، درد قوس کف پا و ایجاد خارپاشنه شود.

*

   این نوار همانند زه کمان، قوس کف پا را تشکیل می دهد و به عنوان جذب کننده فشار و ضربه به بدن عمل می کند. التهاب نیام کف پایی معمولا در اثر بکارگیری بیش از حد پا در فعالیتهایی که مستلزم پرش می باشند، ایجاد شده و بیش از 9درصد آسیب های دوندگان را تشکیل می دهد.

رابطه التهاب نیام کف پایی با خارپاشنه:

   التهاب نیام کف پایی ارتباط مستقیمی با درد و تحریک پاشنه دارد. سر لیگامنت دراز کف پایی بر روی سطح قدامی استخوان پاشنه قرار دارد و هنگامی که این لیگامنت تا حد زیادی کشیده شود، این منطقه اتصال نیز دچار کشش زیادی شده که می تواند با تورم و درد شدید همراه باشد. هنگامی که این مشکل بارها و بارها تکرار شود، بدن با افزایش میزان استخوان سعی می کند ناحیه اتصال را تقویت کند. تراومای مکرر اغلب منجر به پارگی میکروسکوپی نیام در نقطه اتصال آن به پاشنه می شود که نتیجه آن تورم و درد است. پاسخ بدن به این تورم مکرر تشکیل استخوان های جدید است که برآمدگی (Spur) نامیده می شود که به آن خار پاشنه می گویند.

   برآمدگی علت ایجاد درد ناشی از التهاب نیام کف پایی نیست، بلکه پیامد این عارضه است. بیشتر برآمدگی های پاشنه بدون درد هستند؛ این فرایند هنگامی که نقطه ای از بدن دچار شکستگی می شود نیز اتفاق می افتد، بدین صورت که هورمونی از بدن ترشح می شود که موجب رسوب کلسیم بر روی لایه های محل آسیب دیده می شود. با ادامه این فرایند، تحریک محل استخوان کاهش می یابد، زیرا استخوان ضخیم تر و سخت تر شده است.

علت التهاب نیام کف پایی:

   عواملی که فرد را به التهاب نیام کف پایی مستعد می سازند عبارتند از:

- کف پای صاف و چرخش داخلی مفرط که در هنگام تحمل وزن بدن موجب افتادگی قوس پا می شود.

- اضافه وزن، چاقی و بارداری

- ساختار بیومکانیکی ضعیف مانند چرخش لگن در حین راه رفتن

- کوتاه و سفت بودن عضلات پشت پا که پا را مستعد به چرخش داخلی می کند.

- افزایش سن و سابقه خانوادگی

- کفش نامناسب (بسیار نرم، بسیار سخت و یا دارای حمایت کننده های ضعیف قوس)

- افزایش ناگهانی میزان فعالیت بدنی

- بلند بودن غیر طبیعی قوس پا

علائم و نشانه ها:

- در هنگام راه رفتن، در جلوی استخوان پاشنه درد و هنگام صبح سفتی وجود دارد.

- در موارد خفیف ممکن است درد تنها در اوایل تمرین یا در چندگام اول بعد از بیدار شدن وجود داشته باشد.

- در موارد حاد، هر قدم باعث درد می شود.

- هنگام لمس، بیشترین درد در جلوی استخوان پاشنه است.

-  درد هنگامی که فرد روی نوک پنجه می ایستد و یا روی پاشنه راه می رود.

- در پرتو نگاری خارپاشنه دیده میشود.

درمان:

   شناسایی و درمان زودهنگام التهاب نیام کف پایی معمولا منجر به دوره کوتاهتر این عارضه و افزایش احتمال موفقیت در درمان خارپاشنه می شود. توجه داشته باشید افرادی که خارپاشنه دارند برای فرار از درد، الگوی راه رفتن خود را نیز تغییر می دهند که این امر خود سبب فشار و کاهش سطح فعالیت و مشکلات پا، زانو، لگن و کمر می شود.

   برای کاهش درد و سپس درمان می توان از موارد زیر کمک گرفت:

- یک دوره بدون تحمل وزن و استراحت

- اجتناب کردن از فعالیتهایی که موجب تحریک این عارضه میشود؛ ازجمله پریدن، دویدن بر روی سطوح سخت

- استفاده از بانداژ نیام کف پایی که موجب توزیع نیرو از نقطه خارپاشنه به تمام کف پا میشود و درد را کاهش می دهد.

- استفاده از یخ در قسمت خارپاشنه روزی 4 بار که به کاهش ناراحتی کمک می کند.

- استفاده از کفش های مناسب

- استفاده از کفی خار پاشنه و کفی های نمدی که نیروی وارده بر خارپاشنه را کاهش می دهند.

- استفاده از کرم خارپاشنه برای کاهش التهاب نیام کف پایی و درمان خارپاشنه

- آغاز تمرینات کششی کامل برای افزایش انعطاف پذیری نیام کف پایی و ساق پا بعد از فروکش کردن التهاب

نکته: کشش باید ایستا (استاتیک)، ملایم و در زمانهای طولانی مدت انجام شود و می توان 3 بار تکرار را برای هر کشش در نظر گرفت.

- آغاز تمرینات قدرتی از جمله جمع کردن حوله و سکه و تیله توسط انگشتان پا، بعد از بدست آوردن انعطاف پذیری نیام کف پایی

- جراحی در صورت پارگی یا ناراحتی طولانی مدت

نتیجه گیری:

   عامل اصلی ایجاد خارپاشنه، التهاب لیگامنت(تاندون) نیام کف پایی می باشد. این لیگامنت از یک سر به استخوان پاشنه متصل است؛ کشش بیش از حد باعث ایجاد التهاب و درد در ناحیه پاشنه می شود. بدن فرد برای تقویت نقطه اتصال تاندون و استخوان، کلسیم را در جلوی استخوان پاشنه رسوب می دهد که زائده ای بنام خار پاشنه ایجاد خواهد شد.

   برای درمان آن می توان به استراحت دادن، سرما درمانی، استفاده از کرم خارپاشنه، پدهای نمدی، افزایش انعطاف پذیری نیام کف پایی وتقویت عضلات مربوطه پرداخت.

   * برای خرید کفی نمدی کلیلک کنید.

   * برای خرید کرم خارپاشنه کلیک کنید.

   همراهان عزیز، امیدواریم با ارائه این مقاله, مطالب مفیدی را در راستای شناخت عارضه خارپاشنه و راههای درمان آن در اختیار شما قرار داده باشیم.

منابع:

   - ابوالفضل فراهانی، کیوان شعبانی مقدم، حرکت درمانی با تاکید بر کف پای صاف و ناهنجاری های ستون فقرات(چاپ دوم)، انتشارات عصر انتظار1390

   - آذر آقایاری، ابوالفضل فراهانی، حمیدرضا امینی کمیجانی، آشنایی با آسیب های ورزشی(چاپ اول)، انتشارات پیام نور1394

   - سید محمد حسینی، آسیب شناسی ورزشی(چاپ ششم، ویرایش دوم)، انتشارات حتمی1394